برای تبیین حق الوکاله ابتدا لازم است به موادی از قانون مدنی اشار کنیم. به موجب ماده ۶۵۶ قانون مدنی : وکالت عقدی است که بموجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می نماید. همچنین مطابق ماده ۶۵۹ همان قانون، وکالت ممکن است مجانی یا با اجرت باشد.
بنابراین وکیل و موکل ممکن است توافق کنند که وکیل در ازای انجام مورد وکالت، وجه یا مالی از موکل دریافت کند که حق الوکاله نامیده می شود.
مطابق ماده ۲ آیین نامه تعرفه حق الوکاله، حق المشاوره و هزینه سفر وکلای دادگستری مصوب ۹۸/۱۲/۲۸ قرارداد حق الوکاله بین وکیل و موکل معتبر است. بنابراین حق الوکاله وکیل اصولا بصورت توافقی تعیین می گردد.
آیین نامه حق الوکاله با چه تناوبی تغییر پیدا می کند؟
ممکن است برخی تصور کنند که آیین نامه حق الوکاله همه ساله دچار تغییر می گردد اما تجربه پیشین وضع مقررات به ما نشان می دهد که تصویب آیین نامه جدید در این زمینه به ندرت اتفاق می افتد به طوری که از سال ۱۳۸۵ تا اسفندماه سال ۱۳۹۸ که آیین نامه جدید تصویب شد در فروردین ماه سال ۱۳۹۹ ابلاغ گردید هیچ آیین نامه جدیدی در این زمینه تصویب نگردیده است.
حق الوکاله وکیل در چه مواقعی بر طبق آیین نامه تعیین می شود؟
در ادامه ماده ۲ آیین نامه می خوانیم : در صورتی که قراردادی در خصوص حق الوکاله در بین نباشد، تعیین حق الوکاله در مورد وکیل و موکل، محکوم علیه، مالیات و سهم کانون، صندوق و سهم مرکز بر اساس این تعرفه خواهد بود. چنانچه میزان حق الوکاله در قرارداد کمتر از تعرفه موضوع این آیین نامه باشد، در مورد محکوم علیه مبلغ کمتر ملاک است.
بنابراین چنانچه وکیل و موکل در خصوص حق الوکاله توافقی نکرده باشند، حق الوکاله وکیل مطابق آیین نامه تعیین خواهد شد. همچنین چنانچه شخصی در دعوا محکوم گردد و محکوم له با وکیل خود قراردادی منعقد نکرده باشد، موظف است حق الوکاله وکیل طرف مقابل را مطابق با آیین نامه پرداخت نماید.
چنانچه محکوم له به کمتر از تعرفه مندرج در آیین نامه با وکیل خود به توافق رسیده باشد، محکوم علیه موظف به پرداخت همان مقدار به محکوم له است ولی چنانچه محکومه له به بیش از مقدار تعرفه با وکیل خود قرارداد منعقد کرده باشد، محکوم له تنها موظف به پرداخت حق الوکاله تا میزان حداکثر تعرفه مندرج در آیین نامه است. چنانکه در ماده ۳ آیین نامه می خوانیم : چنانچه در نتیجه توافق وکیل و موکل و حسب وکالتنامه، مبلغ حق الوکاله مازاد بر تعرفه تعیین شده باشد دادگاه نسبت به محکوم علیه تا حداکثر میزان تعرفه موضوع این آیین نامه رای خواهد داد.
حق الوکاله وکلای تسخیری و معاضدتی چقدر است؟
مطابق ماده ۸ آیین نامه : حق الوکاله وکلای تسخیری یا معاضدتی دو برابر حداقل تعرفه موضوع این آیین نامه هست.
لازم به ذکر است که در در خصوص حق الوکاله وکیل در دادسرا و دادگاه عالی انتظامی قضات و دادسرای دیوان عالی کشور و سایر دادسراها و دادگاههای انتظامی مطابق ماده ۱۹ آیین نامه حداقل تعرفه تعیین نشده و بنابراین مشخص نیست حق الوکاله وکلای تسخیری و معاضدتی در این موارد بر چه اساسی تعیین می شود!
فرمول محاسبه حق الوکاله
نحوه محاسبه حق الوکاله وکیل را بر اساس آیین نامه به تفکیک دعاوی مالی ، غیرمالی و کیفری تشریح خواهیم کرد.
دعاوی مالی در موردی که حکم دادگاه بدوی از حیث بهای خواسته قطعی است
در خصوص محاسبه حق الوکاله دعاوی مالی، مطابق ماده ۹ آیین نامه : با لحاظ ماده ۶۲ قانون آیین دادرسی عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹، در دعاوی مالی در موردی که حکم دادگاه بدوی از حیث بهای خواسته قطعی است میزان حق الوکاله ده درصد بهای خواسته است و در صورت قطعی نبودن حکم از حیث خواسته با بهای آن، به ترتیب زیر تعیین می شود:
الف- تا مبلغ پانصد میلیون ریال: هشت درصد بهای خواسته.
ب- نسبت به مازاد بر مبلغ پانصد میلیون ریال تا دو میلیون ریال: هفت درصد بهای خواسته؛
پ- نسبت به مازاد بر مبلغ دو میلیارد ریال تا ده میلیارد ریال: پنج درصد بهای خواسته؛
ت- نسبت به مازاد بر مبلغ ده میلیارد ریال تا سی میلیارد ریال؛ چهار درصد بهای خواسته؛
ث- از مبلغ سی میلیارد ریال به بالا، سه درصد بهای خواسته
آیین نامه جدید همانند آیین نامه قدیم مصوب ۱۳۸۵ از تعرفه پلکانی برای تعیین حق الوکاله در دعاوی مالی پیروی می کند.
مطابق ماده ۶۲ قانون آیین دادرسی عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ و ماده ۳۳۱ همان قانون، دعاوی مالی ای که در خصوص آنها حکم دادگاه بدوی از حیث بهای خواسته قطعی است دعاوی ای هستند که خواسته یا ارزش خواسته آنها سه میلیون ریال یا کمتر از آن باشد.
نکته قابل تامل این است که با توجه به ناچیز بودن بهای خواسته در مواردی که حکم دادگاه بدوی از حیث بهای خواسته قطعی است مشخص نیست چرا تنظیم کنندگان آیین نامه، ردیف جداگانه ای برای محاسبه حق الوکاله دعاوی اینچنینی در نظر گرفته اند. بدین ترتیب چنانچه خواسته دعوایی به طور مثال سه میلیون ریال باشد حق الوکاله وکیلی که وکالت چنین دعوایی را بر عهده گرفته است تنها سیصد هزار ریال خواهد بود!
به نظر می رسد گنجاندن چنین حکمی در صدر ماده ۹ آیین نامه صرفا اقتباسی عجولانه از ماده ۳ آئین‌نامه تعرفه حق‌الوکاله، حق‌المشاوره و هزینه سفر وکلای دادگستری مصوب ۱۳۸۵ بوده و منصرف از موارد شایع محاسبه حق الوکاله و بنابراین قابل چشم پوشی است.
برای محاسبه سریع تر حق الوکاله وکیل در دعاوی مالی می توان از جدول زیر استفاده کرد :
| خواسته یا بهای آن | حق الوکاله |
| از ۰ تا ۳ میلیون ریال | ۱۰ درصد |
| از ۳ تا ۵۰۰ میلیون ریال | ۸ درصد |
| از ۵۰۰ میلیون ریال تا ۲ میلیارد ریال | ۷ درصد + ۵ میلیون ریال |
| از ۲ تا ۱۰ میلیارد ریال | ۵ درصد + ۴۵ میلیون ریال |
| از ۱۰ تا ۳۰ میلیارد ریال | ۴ درصد + ۱۴۵ میلیون ریال |
| ۳۰ میلیارد ریال یا بیشتر | ۳ درصد + ۴۴۵ میلیون ریال |
بنابراین چنانچه خواسته یا بهای خواسته دعوایی ۵۰۰ میلیون ریال باشد حق الوکاله آن عبارت است از ۷ درصد ۵۰۰ میلیون ریال بعلاوه ۵ میلیون ریال.
۴۰،۰۰۰،۰۰۰ = ۵،۰۰۰،۰۰۰ + ( ۷/۱۰۰ * ۵۰۰،۰۰۰،۰۰۰) = حق الوکاله
دعاوی مربوط به امور حسبی، دعاوی خانوادگی و غیرمالی
مطابق بند الف ماده ۱۳ آیین نامه، حق الوکاله مطلق دعاوی خانوادگی یا دعاوی مالی ناشی از زوجیت و همچنین امور حسبی حداقل پنج میلیون ریال و حداکثر دویست میلیون ریال و طبق بند ۲ ماده ۱۳ دعاوی که خواسته آنها مالی نیست یا تعیین بهای خواسته به موجب قانون لازم نیست حداقل چهار میلیون ریال و حداکثر سیصد میلیون ریال خواهد بود.
بنابراین حتی چنانچه دعوای خانوادگی جنبه مالی داشته باشد مانند مهریه و نفقه، حق الوکاله آن تابع بند الف ماده ۱۳ بوده و از ماده ۹ خارج است.
دعاوی کیفری
حق الوکاله رسیدگی به دعاوی کیفری مطابق ماده ۱۴ آیین نامه به شرح زیر است:
جرایم داخل در صلاحیت رسیدگی دادگاههای کیفری یک، نظامی یک و دادگاه انقلاب
۱- جرایم مستوجب مجازات های سلب حیات، قطع عضو، حبس ابد یا حبس تعزیری درجه یک : حداقل مبلغ پنجاه میلیون ریال و حداکثر دو میلیارد ریال.
۲- جرایم مستوجب مجازات های تعزیری درجه ۲ و ۳ : حداقل مبلغ سی میلیون ریال و حداکثر یک میلیارد ریال؛
۳- دیگر جرایم: حداقل مبلغ ده میلیون ریال و حداکثر پانصد میلیون ریال.
جرایم داخل در صلاحیت رسیدگی دادگاههای کیفری دو، نظامی دو و اطفال و نوجوانان
۱- جرایم مستوجب مجازات های حدود، دیات و تعزیری درجه ۴ و ۵: حداقل مبلغ ده میلیون ریال و حداکثر پانصد میلیون ریال.
۲- جرایم مستوجب مجازات های تعزیری درجه ۶: حداقل مبلغ پنج میلیون ریال و حداکثر سیصد میلیون ریال.
۳- دیگر جرایم: حداقل مبلغ دو میلیون ریال و حداکثر دویست میلیون ریال.
اعتراض به قرارهای قابل اعتراض دادسرا
حداقل یک میلیون ریال و حداکثر یکصد و پنجاه میلیون ریال.
فرجام خواهی کیفری، تقاضای اعاده دادرسی و تقاضای اعمال ماده ۴۷۷ آیین دادرسی کیفری
حداقل دو میلیون ریال و حداکثر دویست میلیون ریال.
دعاوی که فقط وکلای تبصره ماده ۴۸ آیین دادرسی کیفری می توانند در آنها قبول وکالت نمایند
حداقل پنجاه میلیون ریال و حداکثر پانصد میلیون ریال.
چند درصد از حق الوکاله دعاوی حقوقی به مرحله بدوی و چند درصد به مرحله تجدیدنظر اختصاص دارد؟
مطابق ماده ۲۱ آیین نامه: شصت درصد حق الوکاله موضوع مواد ۹، ۱۳ و ۲۰ این آیین نامه به مرحله نخستین و چهل درصد به مرحله تجدیدنظر تعلق می گیرد.
بنابراین چنانچه حق الوکاله دعوایی ۴۰ میلیون ریال باشد سهم مرحله نخستین و تجدیدنظر به طریق زیر محاسبه می گردد:
۲۴،۰۰۰،۰۰۰ = ۶۰/۱۰۰ * ۴۰،۰۰۰،۰۰۰ = حق الوکاله مرحله نخستین
۱۶،۰۰۰،۰۰۰ = ۴۰/۱۰۰ * ۴۰،۰۰۰،۰۰۰ = حق الوکاله مرحله تجدیدنظر
چند درصد از حق الوکاله دعاوی کیفری به مرحله دادسرا و سایر مراحل اختصاص پیدا می کند؟
مطابق تبصره ۱ ماده ۱۴ آیین نامه : از حق الوکاله دعاوی کیفری موضوع این ماده پنجاه درصد مربوط به فرآیند تحقیق در دادسرا اعم از دادسرای عمومی و انقلاب، دادسرای نظامی و سایر دادسراها و سی درصد مربوط به دادگاه بدوی و بیست درصد مربوط به تجدیدنظر خواهی است.
نحوه محکومیت محکوم علیه به پرداخت حق الوکاله در موارد متغییر
با توجه به مواد زیادی از آیین نامه که میزان حق الوکاله را از حداقل مبلغ تا حداکثر مبلغی بصورت متغیر معین نموده است ممکن است سوال بوجود بیاید که محکوم علیه به چه نحوی بایستی اقدام به پرداخت حق الوکاله بنماید. مطابق تجربیات و مشاهدات نگارنده، چنانچه محکوم له دلیلی مانند قرارداد حق الوکاله مبنی بر پرداخت حق الوکاله در بازه حداقل و حداکثر مشخص شده ارائه دهد، محکوم علیه به پرداخت حق الوکاله مطابق همان مقدار محکوم خواهد شد. در غیر این صورت محکوم علیه تنها به پرداخت حداقل حق الوکاله مشخص شده محکوم خواهد گردید. بدیهی است که محکوم علیه در هیچ حالتی به پرداخت بیش از حداکثر حق الوکاله مشخص شده در آیین نامه محکوم نخواهد شد.
سایر مقررات
سایر مقررات و ترتیبات مربوط به حق الوکاله وکیل از قبیل حق الوکاله وکیل پس از نقض پرونده، پرونده های دارای موضوعات اتهامی متعدد، حق الوکاله در شورای حل اختلاف، دیوان عالی کشور، دیوان عدالت اداری، دعاوی طاری، دعاوی منجر به قرارهای رد یا ابطال دادخواست و مرحله اجرا را می توانید در آیین نامه مربوط بیابید.
وکیل دادگستری سابق، بنیانگذار دادحساب، علاقه مند به فناوری و برنامه نویس
سلام دعوای حقوقی داشتیم که وکیل گرفتیم ولی خیلی بی خیال هست الان دو ساله هنوز هیچ اقدامی نکرده اگه بخوایم پرونده رو ازش بگیریم حق الوکاله بهش تعلق میگیره و اگه میگیره مبلغ چطور محاسبه میشه
باسلام بنده درتاربخ ۱۸اسفند۱۴۰۲دردیواراقدام ب خریددودستکاه تلویزیون ازدوتفرب مبلغ ۶میلیون نموده ام وگل مبلغ راواریزکردم ورسیدبانکی ان راتیزدارم ومتاسفانه هردوتفرکلاهبرداربودتدواقدام ب شکایت نمودم ولی رای ب عدم استماع زده وقابل رسیدگی نداتسته لدا چگونه می توان پی گیراین موضوع شوم وحق الوکاله چقدرمی شودباتشکر
سلام .خسته نباشید.شماره تماس جهت انجام مشاوره . نوشتن لایحه یا شکواییه اغلام بفرمایید تا باشما تماس بگیرم در مورد پرونده .ممنون.
با درود و سلام
بنده نود میلیون از شخصی بابت معامله خودرو طلب داشتم به وکیلی مراجعه کردم ایشان بصورت ریش سفیدی مبلغ را از طرف گرفت بدون اینکه شکایتی ثبت شود حالا چه مبلغی به ایشان باید بپردازم از قبل هم مبلغی مشخص نشده لطفا راهنمایی فرمایید
باسپاس فراوان
سلام فردی از من شکایت کرد و مدعی شد که 500میلون طلب دارد در دادگاه ثابت شد 280میلون طلب ایشان است بنده قبل از حکم قطعی دادگاه بدوی کل طلب ایشان را پرداخت کردم. و دادگاه بدوی و تجدید نظر بنده را محکوم به پرداخت تاخیر تادیه به مبلغ 50 میلیون کردند.
آیا بنده حق الوکاله وکیل ایشان را بر چه مبنای باید پرداخت کنم؟؟
سلام . بر مبنای تعرفه حق الوکاله
سلام تعرفه حق وکالت چجوریه چقدره . به چی بستگی داره . وقتی محکوم میشی و دادگاه حکم میده که باید حق وکالت هم بدی ، تعرفه چ جوری حساب میشه ممنونم
سلام. ملکی مشاء در تصرف یکی از شرکا و بدون رضایت طرف مقابل در حال بهره برداری است. حق الزحمه وکیل به چه صورت محاسبه میشود؟ بایستی درصدی از اجاره باشد و بر اساس فرمول پیشنهادی که در این سایت نوشته شده؟
سلام . حق الوکاله وکیل اصولا تابع توافق است ولی در مقام محاسبه باید مشخص شود که چه نوع دعوایی مطرح شده یا خواهد شد و عنوان خواسته چیست.
سلام وقت بخیر
در پرونده با موضوع خلع ید خواسته بیست و یک میلیون ریال تقویم شده است ، حال پس از صدور رای خوانده محکوم شده به خلع ید و پرداخت حق الوکاله وکیل ، در وکالت نامه قرار داد ده میلیون تومان قید شده است. حالا میزان حق الوکاله که خوانده باید بپردازد چه میزان است.
با تشکر
درود بر شما. بهره بردیم از گردآوری مقاله شما
سلام وکیلی داریم که قرارشده که زمینهای مارا بگیره وبه مابرگردونه گفته حق الوکاله اش راچهل درصدازمینهارابهش بدیم ایا حقشه که ۴۰ درصدبگیره?
زیاده خواهی و سوء استفاده از موقعیت اجتماعی موکل مینماید
سلام جناب. ببخشید مزاحم شدم. ما چند نفرخواهان هستیم که وکیل گرفته ایم ابتدای امر وکیل ۱۰ میلیون می خ‌اهد تا پرونده را شروع کند. الان ما نمی دانیم چگونه بین خواهان ها تقسیم کنیم؟ هر کدام هم سهم مان فرق دارد. یک وکیل گفت باید حق الوکاله را مساوی تقسیم کنید و هزینه دادرسی را بر اساس سهم بدهید. نظر شما چیست.
1- هر کدام نه نسبت خواسته پرداخت نماید
2-با هم به توافق برسید
با سلام و عرض ادب
برای اخذ حق الوکاله محکوم له از محکوم علیه چنانچه در وکالتنامه الکترونیکی درج شود مثلا ۵ میلیون دریافت شد و مابقی طبق توافق …. آیا میتوان بعد از صدور رای حداکثر تعرفه حق الوکاله وکیل را از محکوم علیه گرفت؟؟؟
آیا این موضوع ربطی به میزان خواسته در دادخواست اولیه دارد؟؟
چون میزان خواسته مشخص نبود بنده مقوم به ۲۱۰۰۰۰۰ زدم
سلام جناب دهقانی، خوا قوت، سوالی دارم خدمتتون، در دعاوی مالی غیرمنقول، املاک و…..، نحوه محاسبه حق الوکاله چگونه است؟ آیا بهای خواسته رو در نرم افزار میزان تقویم باید وارد کرد یا ارزش منطقه ای ملک؟
سلام. وقت بخیر. اطلاع دقیق ندارم ولی یکی از دوستان در کامنت های داخل اپلیکیشن اشاره کرده اند که بر اساس ارزش منطقه ای محاسبه می شود.
سلام جناب دهقانی
من از سال ۹۷ پرونده حقوقی در جریان بود که چهار ماه پیش حکم اولیه به نفع من صادر شد و آذر ماه هم حکم قطعی به نفع من در دادگاه تجدید نظر صادر شد و طرف من باید مبلغ ۲۴۰ میلیون تومان بابت خسارت تاخیر تادیه به من پرداخت نماید. در حکم پرداخت حق الوکاله هم آمده. آیا فرد محکوم باید مطابق فرمول شما حق الوکاله را مسترد نماید یا بر اساس تمبرهایی که وکیل باطل کرده است؟
سلام . وقت بخیر. قاعدتا پرداخت حق الوکاله طبق تعرفه مندرج در آیین نامه باید انجام بشود
چنانچه تووافق شود مقداری از حق الووکاله بعد از نتیجه پرداخت گردد مشموول تمبر میشود
سلام جناب آقای دهقان من جهت اعاده دادرسی به وکیل مراجعه نمودم ایشان از بنده ۳۵میلیون گرفتند و بعداز ۲هفته مرا به تهران دعوت نمود که وکیل جهت اعاده دادرسی ۴۷۷ نیاز نمی باشد حالا بعد از ۳ ماه که رد شد پول مارو ۲۵میلیون برگشت داده و بقیه رامیگه حق وکلاست
با سلام. حق الوکاله در وهله اول تابع توافق وکیل و موکل است. چنانچه قراردادی در بین نباشد تابع مفاد آیین نامه حق الوکاله خواهد بود
سلام ممنون از زحمات واقعا خیلی کمک میکند سپاسگزارم
سلام. خوشحالم که مفید واقع شده
چرا وکیل دادگستری سابق؟
چون در حال حاضر به شغل وکالت اشتغال ندارم
سلام جناب دهقانی واقعا زحمت شما جای تقدیر دارد که تمام آئین نامه ها و قوانین را در قالب یک برنامه تعریف کردید که با قوانین حاکم بروز هست به امید موفقیت روز افزون .
سلام. متشکرم بابت حسن نظر شما. خوشحالم که مفید وقع شده
دادحساب واقعا موجب تسریع در محاسبات امور مربوط به ارث و هزینه دادرسی و غیره میباشد و جای تشکر دارد .
متشکریم بابت حسن نظر شما
سلام خوبی آقا خیلی عالی ممنون از لطفتون
سلام متشکرم
با سلام
از زحمات شما ممنون
سلام خواهش میکنم
عالی
متشکرم